Kripto Para Borsaları ile Kullanıcıları Arasındaki Sözleşmelerin Hukuki Niteliği ve Özellikleri

Banka Kredilerinin Yeniden Yapılandırılması ile Bankacılık Zimmeti Arasındaki İlişki

Nisan 24, 2022

Metaverse’de Sözleşmelerin Kurulması

Haziran 24, 2022

Kripto Para Borsaları ile Kullanıcıları Arasındaki Sözleşmelerin Hukuki Niteliği ve Özellikleri

Av. Dr. Davut Gürses

03.03.2021
3dk okuma süresi

Giriş

Kripto para alım/satım işlemlerine aracılık eden "Kripto Para Borsaları"'nın kuruluşu ve faaliyetleri hakkında herhangi bir mevzuat bulunmamaktadır.
Bu şirketler faaliyetlerini genel mevzuat hükümleri kapsamında yürütmektedir.

Uygulamada KPB Sözleşmeleri

Kripto para borsaları üyelik esasıyla çalışmaktadır.
Üyelik esnasında bir kullanım ya da üyelik sözleşmesi akdedilmektedir.
Bu sözleşme elektronik olarak (uzaktan) akdedilmektedir.
«________bir kripto para alış/satış sitesidir/platformudur.»
«Site/Platform üzerinden kullanıcılar birbirlerine açık artırma veya eksiltme yöntemi ile kripto para birimlerini alır veya satarlar.»
«____, Site/Platform vasıtasıyla bu işlemlere aracılık eder.»
«Ancak, ___ Site’de/Platform’da oluşan fiyatları belirlemez, ayarlamaz veya aktif olarak etkilemez.»
«Fiyatlarda olan değişikliklerden dolayı kullanıcıların zarar veya kayıplara uğramasından ve doğan ya da doğacak zararlardan _____ sorumlu tutulamaz.»

KPB’lerin Asli Faaliyeti Nedir?

«Kullanıcı ya da üye adına kripto paranın satın alınması, saklanması/barındırılması, transfer edilmesi/aktarılması, satılması ya da dönüştürülmesi…»

a) Alış
b) Satış
c) Saklama/barındırma
d) Transfer/Aktarım
e) Dönüştürme

İş Görme Sözleşmeleri

İş görme sözleşmeleri, bir tarafın ediminin «yapma edimi» olduğu
sözleşmelerdir.
İş görme sözleşmelerinin büyük çoğunluğunda, işin görülmesi karşılığında, iş gördüren taraf için bir karşı edim doğar; bu edim de ücret ödemektir.
Hizmet sözleşmesi, vekalet özleşmesi, simsarlık sözleşmesi, saklama sözleşmesi, komisyon sözleşmesi…

İş Görme Sözleşmelerinden Hangisidir?

Komisyon ?
Vekalet ?
Simsarlık ?
Saklama?
Sui generis ?

Komisyon Sözleşmesi

A. Alım veya satım komisyonculuğu
I. Tanımı
MADDE 532

Alım veya satım komisyonculuğu, komisyoncunun ücret karşılığında, kendi adına ve vekâlet verenin hesabına kıymetli evrak ve taşınırların alım veya satımını üstlendiği sözleşmedir.
Bu bölümdeki hükümler saklı kalmak üzere, komisyon sözleşmelerine vekâlet hükümleri uygulanır.

B. Diğer komisyon işleri
MADDE 546

Malzemesi işsahibi tarafından verilmek üzere imal edilecek taşınırlar hakkındaki komisyon işleri, eşya mislî şeylerden olmasa da, alım ve satım
komisyonculuğu hükmündedir.
Alım ve satım komisyonculuğu sayılmayan işleri, ücret karşılığında kendi adına ve vekâlet verenin hesabına üstlenen alım ve satım komisyoncusu ile komisyon işlerini kendisine meslek edinmeyip arada bir üstlenen tacir hakkında da bu bölüm hükümleri uygulanır.
Taşıma işleri komisyonculuğu hakkındaki özel hükümler saklıdır.

Vekalet Sözleşmesi

MADDE 502

Vekâlet sözleşmesi, vekilin vekâlet verenin bir işini görmeyi veya işlemini yapmayı üstlendiği sözleşmedir.

Vekâlete ilişkin hükümler, niteliklerine uygun düştükleri ölçüde, bu Kanunda düzenlenmemiş olan işgörme sözleşmelerine de uygulanır.

Sözleşme veya teamül varsa vekil, ücrete hak kazanır.

Komisyon Sözleşmesi & Vekalet Sözleşmesi

Her iki sözleşme de iş görme sözleşmesidir.
Her iki sözleşmede de bir temsil ilişkisi vardır. Ancak bu iki sözleşmede yer alan temsil türü farklıdır.
Vekalette, vekil, vekalet verenin adına ve hesabına hareket ettiğinden, vekilin temsil yetkisi doğrudan temsil türüne girer.
Komisyoncu ise kendi adına fakat vekalet verenin hesabına hareket ettiğinden, temsil yetkisi dolaylı temsildir.
Vekalet sözleşmesinde sonuç taahhüdü yoktur; ancak komisyonda sonuç taahhüdü vardır.

Simsarlık Sözleşmesi

A. Tanımı ve şekli
MADDE 520

Simsarlık sözleşmesi, simsarın taraflar arasında bir sözleşme kurulması imkânının hazırlanmasını veya kurulmasına aracılık etmeyi üstlendiği ve bu sözleşmenin kurulması hâlinde ücrete hak kazandığı sözleşmedir. Simsarlık sözleşmesine, kural olarak vekâlete ilişkin hükümler uygulanır. Taşınmazlar konusundaki simsarlık sözleşmesi, yazılı şekilde yapılmadıkça geçerli olmaz.

Karşılaştırma

Şayet KBP, sadece alış/satışa aracılık edip işlem tarafı olmazsa «simsarlık sözleşmesi»
Şayet KBP, kullanıcı adına ve hesabına alış/satış yaparsa «vekalet sözleşmesi»,
Şayet KBP, kendi adına ve kullanıcı hesabına alış/satış yaparsa «komisyon sözleşmesi» söz konusu olur.

Benzer Sözleşmeler

Broker Sözleşmesi; borsada alım/satım işleri yapmak isteyen kişi, bunun uzmanlık gerektirmesi ya da kendisinin buna zaman ayıramaması nedeniyle bu işlerden anlayan kişiyle yaptığı anlaşmayla, tayin ettiği kişi adına fakat kendi hesabına hisse senetleri alma ya da satma yetkisi verebilir.

Genel Saklama Sözleşmesi

. Tanımı
MADDE 561

Saklama sözleşmesi, saklayanın, saklatanın kendisine bıraktığı bir taşınırı güvenli bir yerde koruma altına almayı üstlendiği sözleşmedir.

Açıkça öngörüldüğü veya durum ve koşullar gerektirdiği takdirde, saklayan ücret isteyebilir.

Görüşümüz

Uygulamada, KBP’ler ile kullanıcılar arasında akdedilen sözleşmeler kapsamında; KPB’lerin kendi adlarına ve fakat kullanıcıları hesabına kripto para alım/satımı yaptıkları gözlenmektedir.
Bu nedenle de bu sözleşmeye TBK m. 546/II uyarınca (diğer komisyon işleri) TKB’daki komisyon sözleşmesine ilişkin hükümler uygulanabilecektir.
Ayrıca, yine TBK m. 532/II uyarınca da bu hükümlerle düzenlenmeyen konularda da TBK’nın vekalet sözleşmesine ilişkin hükümleri uygulanacaktır.

Komisyon Sözleşmesi’nin Özellikleri

Komisyon sözleşmesinde ücret zorunlu unsurdur.
Komisyon sözleşmesi bir iş görme sözleşmesidir.
Tam iki tarafa borç yükleyen bir sözleşmedir.
Sürekli edim borcu doğuran bir sözleşmedir.
Bu sözleşmede sonuç taahhüdü vardır, bu nedenle de ancak satış ya da alış durumunda komisyoncu ücrete hak kazanır.
Vekalet verenin talimatı yönünde özenle çalışma yükümlülüğü vardır.
Komisyoncunun hesap verme yükümlülüğü vardır.
Komisyon sözleşmesinden doğan alacaklar 5 yıllık zamanaşımına tabidir.

Komisyoncunun Yükümlülükleri

Bildirme ve sigortalama borcu
Özen borcu
Vekalet verenin belirlediği bedelin bağlayıcılığı (istisnası var) Belirlenen bedelin altında satamaz; belirlenen bedelin altında alım yapabilir; belirlenen bedelin üzerinde satış yapabilir.
Veresiye satma ve teslim almadan ödeme (Alım komisyonunda, malı teslim almadan bedelini ödemesi; satım komisyonunda ise bedeli almadan malı teslim etmesi yasaktır.)

Komisyoncunun Hakları

Harcamaları talep hakkı
Komisyon ücreti
Hapis Hakkı
Malın açık artırmayla satılması
Komisyoncunun kendisiyle işlem yapması (borsada kayıtlı veya piyasa fiyatı bulunan kambiyo senetleri veya diğer kıymetli evrakı ya da ticari malların alım/satımı konusunda aksine bir talimat yoksa)